Wat als het niet meer smaakt?

Over reuk- en smaakstoornissen en de betrokkenheid van de logopedist
15 mei 2015
Daphne Flaton, Franka Sanders, Jozien Rasing, Wieke de Boer
131346520165409672
Volume 87, Issue 5

Samenvatting

Reuk- en smaakstoornissen hebben vele gevolgen voor het dagelijks leven van patiënten. Helaas worden deze stoornissen veelal niet geconstateerd en krijgen patiënten met reuk- en smaakstoornissen niet de juiste begeleiding en/of behandeling. Het doel van dit artikel is om alertheid en erkenning voor reuk- en smaakstoornissen te creëren bij logopedisten en andere paramedici.

In dit artikel wordt aandacht besteed aan de anatomie, prevalentie, oorzaken en symptomen, risicofactoren, gevolgen, diagnostiek en de mogelijke behandelvormen van reuk- en smaakstoornissen. Er is literatuuronderzoek verricht naar reuk- en smaakstoornissen, waarbij nadruk is gelegd op reuk- en smaakstoornissen na een CVA. Voor dit onderzoek is gebruik gemaakt van vakspecifieke databanken. Daarnaast zijn er interviews afgenomen bij patiënten met een reuk-en/of smaakstoornis met verschillende oorzaken. Uit onderzoek blijkt dat reuk- en smaakstoornissen geregeld voorkomen na een beroerte. Echter heeft een reuk-en/of smaakstoornis in veel gevallen een andere oorzaak. De behandelmogelijkheden zijn beperkt. De KNO-arts wordt veelal beschreven als betrokken discipline bij reuk- en smaakstoornissen. Alertheid van logopedisten en het doorverwijzen van de patiënt naar de KNO-arts is belangrijk. Vervolgonderzoek naar reuk-en smaakstoornissen na een beroerte en de diagnostiek en behandeling ervan is geïndiceerd, om begeleiding en behandeling van patiënten te optimaliseren.

Kernwoorden:

874 Weergaven
55 Downloads
  • Samenvatting
  • Anatomie
  • Prevalentie
  • Oorzaken en symptomen
  • Gevolgen
    • Verminderde veiligheid
    • Verslechterd voedingspatroon
    • Stemmingsverandering van de patiënt
    • Persoonlijke hygiëne
  • Diagnostiek
    • De behandeling, prognose en de behandelende discipline van reuk-en smaakstoornissen
  • Casusbeschrijving
    • Casus 2: Mevrouw A. (46 jaar)
  • Conclusie
  • Literatuurlijst
  • Over de auteur
Log in
Ondanks vele onderzoeken op het gebied van reuk- en smaakstoornissen worden deze stoornissen nog weinig erkend in zowel de medische wereld als in het dagelijks leven. Het hebben van een reuk-en/of smaakstoornis heeft veel impact op het leven van een patiënt (Hummel et al., 2011). Het is van belang dat hier bij medici meer aandacht en erkenning voor wordt gecreëerd, zodat patiënten met een reuk- en smaakstoornis betere begeleiding en/of behandeling kunnen krijgen. Ook de logopedist speelt hierbij een rol. Dit artikel geeft de logopedist handvatten voor de handelingswijze bij patiënten met een reuk-en/of smaakstoornis. Hierbij wordt met name gekeken naar reuk- en smaakstoornissen na een CVA.

In dit artikel wordt aandacht besteed aan de anatomie, prevalentie, oorzaken en symptomen, risicofactoren, gevolgen, diagnostiek, de behandeling en verantwoordelijke discipline voor de behandeling van reuk-en smaakstoornissen en wordt getracht logopedisten bewust te maken van de impact van reuk- en smaakstoornissen op het dagelijks leven. Door middel van casus-beschrijvingen wordt een beeld geschetst van enkele patiënten met een reuk-en/of smaakstoornis.

Anatomie

Geuren worden waargenomen door het reukzintuig. Het reukzintuig bestaat uit slijmklieren, primaire olfactorische zintuigcellen, basale cellen en steuncellen (Polak et al., 2002). De primaire olfactorische zintuigcellen zorgen voor de overdracht van reukprikkels, via de nervus olfactorius en tractus olfactorius, naar de primaire olfactorische cortex, het limbische systeem, de thalamus, de hypothalamus en de hersenstam. Op deze wijze worden geuren bij een gezond persoon waargenomen (Sela et al., 2009). Het smaakvermogen wordt sterk beïnvloed door het reukvermogen. Stoornissen in het waarnemen van geuren kunnen daarom leiden tot smaakstoornissen (Bouman et al., 2008).

Smaken worden waargenomen

Literatuurlijst

  1. Anzinger, A., Albrecht, J., Kopietz, R, Kleemann, A.M., Schopf, V., Demmel, M., Schreder, T., Echhorn, I., Wiesmann, M. (2009) Effects of laserneedle acupuncture on olfactory sensitivity of healthy human subjects: a placebocontrolled, double-blinded, randomized trial, Rhinology , 47, p. 153-159.
  2. Bouman, L. N., Bernards, J. A., Boddeke, H. W. G. M. (2008) Medische fysiologie . Houten: Bohn Stafleu van Loghum.
  3. Bromley, S. M.(2000) Smell and taste disorders: a primary care approach. American Family Physician, 61 , p. 427-436.
  4. Costanzo R.M., Zasler N.D. (1991) Head trauma. In T.V. Getchell, R.L. Doty, L.M. Bartoshuk, J.B. Snow Jr., Smell and taste in health and disease (p. 711-730). New York, Raven Press.
  5. Doty, R.L, Bartoshuk, L.M., Snow, J.B. (1991). Causes of olfactory and gustatory disorders. In T.V. Getchell, R.L. Doty, L.M. Bartoshuk, J.B. Snow Jr., Smell and taste in health and disease (p. 449-462). New York, Raven Press.
  6. Dutta, T. M., Josiah, A.F., Cronin, C.A., Wittenberg, G.F., Cole, J.W. (2013) Altered taste and stroke: a case report and literature review. Top Stroke Rehabilitation , 20, p. 78-86.
  7. Etoh, S., Kawahira, K., Ogata, A., Shimodozono, M., Tanaka, N. (2008) relationship between dysgeusia and Dysesthesia in stroke patients. International Journal Neuroscience, 118, p. 137–147.
  8. Fleiner F., Lau L., Göktas Ö. (2012) Active olfactory training for the treatment of smelling disorders. Ear, nose & throat journal, 91 , p. 198-215.
  9. Green, T.L., Mcgregor, L.D., King, K.M. (2008) Smell and taste dysfunction following minor stroke: a case report. Canadian Journal of Neuroscience Nursing , 2, p. 10-13.
  10. Heckman, J.G., Stössel, C., Lang, C.J.G., Neundörfer, B., Tomandl, B., Hummel, T. (2005) Taste disorders in acute stroke: a prospective observational study on taste disorders in 102 stroke patients. Stroke Journal Of The American Heart Association, 36 , p. 1690-1694.
  11. Hummel, T., Landis, B. N., Hüttenbrink, K. (2011) Smell and taste disorders. Head and Neck Surgery, 10 , p. 1-15.
  12. Hummel, T., Lötsch, J. (2010) Prognostic factors of olfactory dysfunction. Archives Otolaryngol Head Neck Surgery, 136 , p. 347-351.
  13. Hummel, T., Nordin, S. (2003) Quality of life in olfactory dysfunction. A sense of smell institute white paper , p. 1-27.
  14. Hummel, T., Norin, S. (2004) Olfactory disorders and their consequences for quality of life. Acta oto-laryngologica, 125 , p. 116-121.
  15. Hüttenbrink, K., Hummel, T., Berg, D., Gasser, T., Hähner, A., (2013) Olfactory dysfunction: common in later life and early warning of neurodegenerative disease. Deutsches Ärzteblatt International, 110 , p. 1-7.
  16. Ikeda, M., Aiba, T., Ikui, A., Inokuchi, A., Kurono, Y., Sakagami, M., Takeda, N., Tomita, H. (2005). Taste disorders: a survey of the examination methods and treatments used in Japan. Acta oto-laryngologica, 125 , p. 1203-1210.
  17. Jager-Wittenaar, H., Vissink, A., Weissenbruch, R., Nieuw Amerongen, A, van (2011). Voeding bij smaak-en reukstoornissen. Informatorium voor Voeding en Diëtetiek, Houten: Bohn Stafleu van Loghum.
  18. Liem, S.L. (2012) Anosmie Vereniging Nederland. Nederlands Tijdschrift voor Tandheelkunde, 119 , p. 511.
  19. Mak, Y. E., Simmons, K. B., Gitelman, D. R., Small, D. M., (2005) Taste and olfactory intensity perception changes following left insular stroke. Behavioral Neuroscience, 6 , p. 1693-1700.
  20. Middelweerd, M. J., Vries de, N. (1990) De behandelbare reukstoornis, Nederlands tijdschrift geneeskunde, 33 , p. 1577-1579.
  21. Miwa, T.,Furukaka, M., Tsukatani, T.,Costanzo, R.M. DiNardo, L.J., Reiter, E.R. (2001) Impact of Olfactory impairments on quality of life and Disability. Archives Otolaryngol Head Neck Surg. 127 , p. 497-503.
  22. Murphy, C., Schubert, C.R., Cruickshanks, K.J., Klein, B.E.K., Klein, R., Nondahl, D.M. (2002) Prevalence of Olfactory Impairment in Older Adults. JAMA, 288 , p. 2307-2312.
  23. Naidich, T.P., Kang, E., Fatterpekar, G. M., Delman, B. N., Gultekin, S. H., Wolfe, D., Ortiz, O., Yousry, I., Weismann, M., Yousry, T.A. (2004) The insula: anatomic study and MR imaging display at 1.5 T. American Journal of Neuroradiology, 25 , p. 222-232.
  24. Nickell W.T. (1997) Basic anatomy and physiology of olfaction. In A.M. Seiden, Taste and smell disorders . (p. 20-37) New York: Thieme.
  25. Palm, J. (2003) Leven na een beroerte . Bohn Stafleu Van Loghum: Houten.
  26. Polak, M.F., As, C.J. van., Hilgers, F.J.M., Dam, F.S.A.M., van. (2002). Reukrevalidatie voor gelaryngectomeerden: handleiding voor logopedisten . Lisse: Swets&Zeitlinger.
  27. Rousseaux, M., Muller, P., Gahide, I., Mottin, Y., Romon, M. (1996) Disorders of smell, taste, and food intake in a patient with a dorsomedial thalamic infarct. American Heart Association.
  28. Seiden, A.M. (1997) The initial assessment of patients with taste and smell disorders. In A.M. Seiden, Taste and smell disorders (p. 4-19). New York: Thieme.
  29. Sela, L., Sacher, Y., Serfaty, C., Yeshurun, Y., Soroker, N., Sobel, N. (2009) Spared and impaired olfactory abilities after thalamic lesions. The Journal of Neuroscience , 29, p. 12059-12069.
  30. Snow J.B., Doty R.L., Bartoshuk L.M., Getchell T.V. (1991) Categorization of chemosensory disorders. In T.V. Getchell, R.L. Doty, L.M. Bartoshuk, J.B. Snow Jr., Smell and taste in health and disease (p. 445-448). New York, Raven Press.
  31. Spielman, A.I. (1998) Chemosensory function and dysfunction. Critical reviews in oral biology & medicine, 9 , p. 266-291.
  32. Valenstein, E., Heilman, K. M. (2011) Clinical Neuropsychology . Oxford University Press Inc: Oxford.
  33. Vissink, A., Weissenbruch, R. van, Nieuw Amerongen, A. van (2001) Smaak- en reukstoornissen. Nederlands tijdschrift tandheelkunde, 108 , p. 229-236.

Internetbronnen

  1. U.S. Department of Health & Human Services, National Institutes of Health, National Institute on Deafness and Other Communication Disorders. (2009) NIDCD Fact Sheet: Taste disorders (Publicatie nu. 09-3231A). Geraadpleegd op 10 april 2013, http://www.nidcd.nih.gov/staticresources/health/smelltaste/TasteDisorders.pdf
  2. http://www.ruikenenproeven.nl/