Van gebaar naar gesproken woord

De rol van woordbegrip en ouderlijke responsiviteit in de expressieve taalontwikkeling van kinderen met Downsyndroom
23 oktober 2020
Mirjam H. Ditewig-Cluistra, M (Chiel). J.M. Volman, Marian J. Jongmans, Peter E.M. Lauteslager
NTVL#5 2020_DEF LR COVER_page-0001
Volume 92, Issue 5

Samenvatting

Achtergrond. Kinderen met Downsyndroom hebben een achterstand in taalontwikkeling, vooral in expressief (gesproken) taalgebruik. Er is nog weinig bekend over de relatie tussen (de voorkeur voor) gebarenproductie, het woordbegrip, en (gesproken) woordproductie bij kinderen met Downsyndroom.

Doel. Het onderzoeken van de relaties tussen gebarenproductie, woordbegrip en woordproductie en de invloed van ouderlijke responsiviteit hierop.

Methode. Op drie meetmomenten (leeftijd 26, 34 en 42 maanden) werden gebarenproductie, woordbegrip en woordproductie van 25 kinderen met Downsyndroom gemeten met de N-CDI. Tevens werd een video-opname gemaakt van een ouder-kind interactie om gebarenproductie, woordproductie en ouderlijke responsiviteit te meten.

Resultaten. Gebarenproductie op 26 maanden bleek een significante voorspeller van woordproductie op 42 maanden, waarbij deze relatie gedeeltelijk werd gemedieerd door woordbegrip op 34 maanden, en werd gemodereerd door ouderlijke responsiviteit. De relatie tussen gebarenproductie en woordproductie bleek sterker naarmate ouders meer responsief waren.

Conclusie. De gebarenproductie van kinderen met Downsyndroom op jonge leeftijd hangt samen met de latere woordproductie, waarbij een belangrijke rol lijkt weggelegd voor het leren van de betekenis van woorden (woordbegrip), en wordt beïnvloed door de responsiviteit van ouders. Deze bevindingen ondersteunen het belang van woordbegrip en van ouderlijke responsiviteit in de expressieve taalontwikkeling van kinderen met Downsyndroom.

1232 Weergaven
81 Downloads
  • Samenvatting
    • Woordbegrip
    • Ouderlijke responsiviteit
    • Huidige studie
  • Methode
    • Participanten en procedure
  • Instrumenten
    • N-CDI
    • Ouder-kind interactie (PCX)
    • Data analyse
  • Resultaten
    • Woordbegrip: de stap tussen gebaren en gesproken woorden?
    • Welke invloed heeft ouderlijke responsiviteit op taalontwikkeling?
  • Discussie en conclusie
  • Beperkingen en sterke punten van dit onderzoek
  • Literatuurlijst
  • Over de auteur
Log in
Downsyndroom (DS) is een chromosomale afwijking die wordt veroorzaakt door trisomie 21. De meeste kinderen met DS hebben matige tot ernstige cognitieve beperkingen met daarbij lichte tot matige communicatieproblemen en ernstige taalontwikkelingsstoornissen. Wereldwijd worden er elk jaar ongeveer 3000 tot 5000 kinderen met DS geboren (World Health Organization, 2018), waarvan in Nederland 222 gemiddeld in de periode 2010 tot 2013 (Schönbeck, Hindori-Mohangoo, Masurel, & van der Pal-de Bruin, 2015), en 182 gemiddeld in de periode tussen 2013 en 2016 (Grevinga, Schönbeck, Hindori-Mohangoo, Reijnders & Detmar, 2018).

Meerdere studies hebben aangetoond dat kinderen met DS een forse achterstand in hun taalontwikkeling laten zien (Bello, Onofrio, & Caselli, 2014; Chapman, 2003; Martin, Klusek, Estigarribia, & Roberts, 2009). Taal is een van de meest verstoorde domeinen van functioneren bij DS en dit is mogelijk ook de grootste belemmering voor inclusie in de samenleving (Chapman 2003; Chapman & Hesketh, 2000; McDuffie & Abbeduto, 2009). De mogelijkheid om effectief te communiceren is voor kinderen met DS vaak beperkt (Guralnick, Connor, & Johnson, 2011).

De expressieve taalontwikkeling van kinderen met DS is vertraagd vergeleken met typisch ontwikkelende (TO) kinderen die zijn gematcht op mentale leeftijd (Abbeduto, Warren, & Conners, 2007; Martin et al., 2009; Roberts, Price, & Malkin, 2007). Tijdens hun vroege taalontwikkeling lijken kinderen met DS een voorkeur te hebben voor het gebruik van gebaren boven gesproken woorden (Chan & Iacono, 2001; Te Kaat-van den Os, Jongmans, Volman & Lauteslager, 2015; Te Kaat-van den Os, Volman, Jongmans, & Lauteslager, 2017; Kay-Raining Bird, Gaskell, Babineau, & Macdonald, 2000; Stefanini, Caselli, & Volterra, 2007). Daarnaast blijkt de gebarenproductie

Literatuurlijst

  1. Abbeduto, L., Warren, S. F., & Conners, F. A. (2007). Language development in Down syndrome: From the prelinguistic period to the acquisition of literacy. Mental Retardation and Developmental Disabilities, 13, 247-261. doi:10.1002/mrdd.20158
  2. Bello, A., Onofrio, D., & Caselli, M. C. (2014). Nouns and predicates comprehension and production in children with Down syndrome. Research in Developmental Disabilities, 35, 761-775. doi:10.1016/j.ridd.2014.01.023
  3. Brady, N. C., Marquis, J., Fleming, K., & McLean, L. (2004). Prelinguistic predictors of language growth in children with developmental disabilities. Journal of Speech, Language, and Hearing Research, 47, 663-677. doi:10.1044/1092-4388(2004/051)
  4. Capirci O. & Volterra, V. (2008). The emergence and development of a strong and changing partnership. Gesture, 8, 22-44. doi: 10.1075/gest.8.1.04cap
  5. Capone, N. C., & McGregor, K. K. (2004). Gesture development: A review for clinical and research practices. Journal of Speech, Language and Hearing Research, 47, 173-186. doi: 10.1044/1092-4388(2004/015)
  6. Caselli, M. C., Rinaldi, P., Stefanini, S. & Volterra, V. (2012). Early action and gesture “Vocabulary” and its relation with word comprehension and production. Child Development, 83, 526-542. doi: 10.1111/j.1467-8624.2011.01727.x
  7. Chan, J. B., & Iacono, T. (2001). Gesture and word production in children with Down syndrome. AAC: Augmentative and Alternative Communication, 17, 73-87. doi: 10.1080/aac.17.2.73.87
  8. Chapman, R. (2003). Language and communication in individuals with DS. In: Abbeduto L, (Ed.). International Review of Research in Mental Retardation, 27 (pp. 1-34). New York: Academic Press.
  9. Chapman, R., & Hesketh, L. 2000. Behavioral phenotype of individuals with Down syndrome. Mental Retardation and Developmental Disabilities Research Reviews, 6, 84-95. doi:10.1002/1098-2779(2000)6:2<84::AID-MRDD2>3.3.CO;2-G
  10. Cuskelly, M., Povey, J., & Jobling, A. (2016). Trajectories of development of receptive vocabulary in individuals with Down Syndrome. Journal of Policy and Practice in Intellectual Disabilities, 13, 111-119. doi:10.1111/jppi.12151
  11. Deckers, S. R. J. M., Van Zalen, Y, Mens, E. J. M., Van Balkom, H., & Verhoeven, L. (2016). The concurrent and predictive validity of the Dutch version of the Communicative Developmental Inventory in children with Down syndrome for the assessment of expressive vocabulary in verbal and signed modalities. Research in Developmental Disabilities, 56, 99-107. doi:10.1016/j.ridd.2016.05.017
  12. D’Souza, D., D’Souza, H., & Karmiloff-Smith, A. (2017). Precursors to language development in typically and atypically developing infants and toddlers: The importance of embracing complexity. Journal of Child Language, 44, 591-627. doi:10.1017/S030500091700006X
  13. Dimitrova, N., Özcaliskan, S., & Adamson, L. B. (2016). Parents’ translations of child gesture facilitate word learning in children with Autism, Down Syndrome, and typical development. Journal of Autism and Developmental Disorders, 46, 211-231. doi:10.1007/s10803-015-2566-7
  14. Fenson, L., Marchman, V. A., Thal, D., Dale, P. S., Bates, E., & Reznick, J. S. (2007). The MacArthur-Bates communicative development inventories user’s guide and technical manual (2nd ed.). Baltimore, MD: Brookes.
  15. Galeote, M., Sebastian, E., Checa, E., Rey, R., & Soto, P. (2011). The development of vocabulary in Spanish children with Down syndrome: Comprehension, production, and gestures. Journal of Intellectual & Developmental Disability, 36, 184-196. doi: 10.3109/13668250.2011.599317
  16. Gerrits, L. A., Dekovic, M., Groenendaal, J. H., & Noom, M. J. (1996). Opvoedingsgedrag. In    J. Rispens, J. M. A. Hermanns, & W. W. J. Meeus (Red), Opvoeden in Nederland (pp. 41-69). Assen: Van Gorcum.
  17. Grevinga, M., Schönbeck Y., Hindori-Mohangoo A. D., Reijnders M. E. B., & Detmar S. B. (2018). Aangeboren afwijkingen in Nederland 2010-2016: Gebaseerd op de Landelijke Perinatale Registraties. Leiden: TNO.
  18. Guralnick, M. J., Connor, R. T., & Johnson, L. C. (2011). The peer social networks of young children with Down syndrome in classroom programmes. Journal of Applied Research in Intellectual Disabilities, 24, 310-321. doi:10.1111/j.1468-3148.2010.00619.x
  19. Hayes, A. F. (2013). Introduction to mediation, moderation, and conditional process         analysis: A regression-based perspective. New York, NY: The Guilford Press.
  20. Hudson, S., Levickes, P., Down, K., & Wake, M. (2015). Maternal responsiveness predicts child language at ages 3 and 4 in a community-based sample of slow-to-talk toddlers.  International Journal of Language & Communication, 50, 136-142. doi:10.1111/14606984.1219
  21. Huttenlocher, J., Haight, W., Bryk, A., Seltzer, M., & Lyons, T. (1991). Early vocabulary growth: Relation to language input and gender. Developmental Psychology, 27, 236-248. doi:10.1037/0012-1649.27.2.236
  22. Iverson, J. M., & Goldin Meadow, S. (2005). Gesture paves the way for language development. Psychological Science, 16, 367-371. doi:10.1111/j.0956-7976.2005.01542.x
  23. Iverson, J. M., Longobardi, E., & Caselli, M. C. (2003). Relationship between gestures and words in children with Down’s syndrome and typically developing children in the early stages of communicative development. International Journal of Language and Communication Disorders, 38, 179-197. doi:10.1080/1368282031000062891
  24. Kay-Raining Bird, E., Gaskell, A., Babineau, M. D., & MacDonald S. (2000). Novel word acquisition in children with Down syndrome: Does modality make a difference? Journal of Communication Disorders, 33, 241-265. doi:10.1016/S0021-9924(00)00022-8
  25. Kraljevic, J. K., Cepanec, M., & Šimlesa, S. (2014). Gestural development and its relation to  a child’s early vocabulary. Infant Behavior and Development, 37, 192-202. doi:10.1016/j.infbeh.2014.01.004
  26. Landry, S. H., Smith, K. E., & Swank, P. R. (2006). Responsive parenting: Establishing early  foundations for social, communication, and independent problem-solving skills. Developmental Psychology, 42, 627-642. doi:10.1037/0012-1649.42.4.627
  27. Manolson, A. (1991). It takes two to talk. Toronto, ON: The Hanen Centre.
  28. Martin, G., Klusek, J., Estigarribia, B., & Roberts, J. (2009). Language characteristics of individuals with Down syndrome. Topics in Language Disorders, 28, 1-32. doi:10.1097/TLD.0b013e3181a71fe1
  29. McDuffie, A., & Abbeduto, L. (2009). Developmental delay and genetic syndromes: Down syndrome, fragile X syndrome, and Williams syndrome. In: Schwartz, R. (Ed.), Handbook of child language disorders (pp 44-66). New York: Psychology Press.
  30. Page, M., Wilhelm, M. S., Gamble, W. C., & Card, N. A. (2010). A comparison of maternal sensitivity and verbal stimulation as unique predictors of infant social–emotional and cognitive development. Infant Behavior and Development, 33, 101-110. doi:10.1016/j.infbeh.2009.12.001
  31. Roberts, J. E., Price, J., & Malkin, C. (2007). Language and communication development in Down syndrome. Mental Retardation and Developmental Disabilities Research Reviews, 13, 26-35. doi:10.1002/mrdd.20136
  32. Rowe, M. (2008). Child-directed speech: Relation to socioeconomic status, knowledge of child development and child vocabulary skill. Journal of Child Language, 35, 185-205. doi:10.1017/S0305000907008343
  33. Schönbeck, Y., Hindori-Mohangoo, A. D., Masurel, N., & van der Pal-de Bruin, K. M. (2015). Aangeboren afwijkingen in Nederland 2001-2013: Gebaseerd op de landelijke perinatale registraties. Leiden: TNO. Retrieved from http://www.volksgezondheidenzorg.info/onderwerp/downsyndroom/cijfers-context/incidentie-en-prevalentie#node-incidentie-van-downsyndroom
  34. Spiker, D., Boyce, G., & Boyce, L. (2002). Parent-child interactions when young children have disabilities. International Review of Research in Mental Retardation, 25, 35-70.
  35. Stefanini, S., Caselli, M. C., & Volterra, V. (2007). Spoken and gestural production in a naming task by young children with Down syndrome. Brain and Language, 101, 208-221. doi:10.1016/j.bandl.2007.01.005
  36. Sterling, A. M., & Warren, S. F. (2014). Maternal responsivity in mothers of young children with Down syndrome. Developmental Neurorehabilitation, 17, 306-317.
  37. Tamis-Lemonda C. S., Bornstein, M. H., Baumwell, L. (2001). Maternal responsiveness and children’s achievement of language milestones. Child Development, 72, 748-767. doi:10.1111/1467-8624.00313
  38. Te Kaat- van den Os, D. J. A., Jongmans, J. M., Volman, M. J. M., & Lauteslager, P. E. M. (2015). Do gestures pave the way? A systematic review of the transitional role of gesture during the acquisition of early lexical and syntactic milestones in young children with Down syndrome. Child Language Teaching and Therapy, 31, 71-84. doi:10.1177/0265659014537842
  39. Te Kaat- van den Os, D. J. A., Volman, M. J. M., Jongmans, J. M., & Lauteslager, P. E. M. (2017). Expressive vocabulary development in children with Down syndrome: A longitudinal study. Journal of Policy and Practice in Intellectual Disabilities, 14, 311-318. doi:10.1111/jppi.12212
  40. Te Kaat- van den Os, D. J. A., Jongmans, J. M., Volman, M. J. M., & Lauteslager, P. E. M. (2017). Parent-implemented language interventions for children with a developmental delay: A systematic review. Journal of Policy and Practice in Intellectual Disabilities, 14, 129-137. doi:10.1111/jppi.12181
  41. Van Baar, A. L., Steenis, L. J. P., Verhoeven, M., Hessen, D. J. (2014). Bayley-III-NL, Technische Handleiding. Amsterdam: Pearson Assessment and Information B.V.
  42. Vandereet, J., Maes, B., Lembrechts, D., & Zink, I. (2011). The role of gestures in the transition from one- to two-word speech in a variety of children with intellectual disabilities. International Journal of Language and Communication Disorders, 46, 714-727. doi:10.1111/j.1460-6984.2011.00050.x
  43. Van der Meulen, S., Slofstra-Bremer, C., & Lutje Spelberg, H. (2013). Communicatieve intentie onderzoek. Handleiding. Houten: Bohn Stafleu van Loghum.
  44. Warren, S. F., & Brady, N. C. (2007). The role of maternal responsivity in the development of children with intellectual disabilities. Mental Retardation and Developmental Disabilities, 13, 330-338. doi:10.1002/mrdd.20177
  45. World Health Organization (2018). Down syndrome. Retrieved from http://www.who.int/genomics/public/geneticdiseases/en/index1.html
  46. Yoder, P. J., & Warren, S. F. (1999). Maternal responsivity mediates the relationship between prelinguistic intentional communication and later language. Journal of Early Intervention, 22, 126-136. doi:10.1177/105381519902200205
  47. Zampini, L. & D’Odorico, L. (2009). Communicative gestures and vocabulary development in 36 month old children with Down’s syndrome. International Journal of  Language and Communication Disorders, 44, 1063-1073. doi:10.3109 /13682820802398288
  48. Zampini, L., & D’Odorico, L. (2011). Gesture production and language development: A longitudinal study of children with Down syndrome. Gesture, 11, 174-193. doi:10.1075/gest.11.2.04zam
  49. Zink, I., & Lejaegere, M. (2002). N-CDIs: Lijsten voor communicatieve ontwikkeling. Aanpassing en hernormering van de MacArthur CDI’s van Fenson et al., 1993. Leuven: Acco.