Stop met onbegrijpelijke vragenlijsten!

Gebruik de ‘Leidraad Communicatievriendelijk meten’
8 november 2022
Ruth Dalemans, Katrien Horions, Sandra Wielaert, Philine Berns
shutterstock_752463637
Volume 94, Issue 5

Samenvatting

Logopedisten en andere zorgprofessionals maken in de praktijk vaak gebruik van meetinstrumenten in de vorm van vragenlijsten, bij­voorbeeld om een diagnose te stellen, een behandeling te evalueren, cliënttevredenheid in kaart te brengen of de ervaren impact van een beperking op de kwaliteit van leven te meten (Cohen & Hula, 2020). Vaak zijn dit vragenlijsten die cliënten zelf moeten invullen. Cliën­ten die moeite hebben met het begrijpen van schriftelijke taal, zoals mensen met Niet Aangeboren Hersenletsel, begrijpen de vragen niet altijd goed. De cliënt vult dan met de beste intentie iets in, zonder de vraag goed begrepen te hebben. De professional bouwt verder op deze antwoorden terwijl deze geen juiste weergave zijn van de bele­ving van de cliënt (Rosewilliam et al., 2011; Worrall et al., 2011; Plant et al., 2016). Het project ‘Zie en hoor de cliënt’ beoogt oplossingen te bieden voor dit probleem. In nauwe samenwerking met cliënten, experts, onderzoekers en studenten werd de ‘Leidraad Communica­tievriendelijk meten’ ontwikkeld. Daarmee kan de zorgprofessional vragenlijsten communicatievriendelijk maken, ook voor mensen die communicatiekwetsbaar zijn.

In dit artikel bespreken we de ontwikkeling, inhoud en werkwijze van deze leidraad.

133 Weergaven
7 Downloads
  • Samenvatting
  • Ontwerpgericht onderzoek
    • Ethisch verantwoord werken
    • Fasering van het onderzoeksproject
    • Fase 1. Observatie en analyse van afname van bestaande vragenlijsten
  • Methode in fase 1
  • Data-analyse fase 1
  • Resultaten van fase 1
    • Fase 2: Ontwikkeling van de ‘Leidraad Communicatievriendelijk meten’
  • Methode in fase 2
  • Data-analyse fase 2
  • Resultaten fase 2
  • De ‘Leidraad Communicatie­vriendelijk meten’
  • Conclusie
  • In samenwerking met
  • Literatuurlijst
  • Over de auteur
Log in
Logopedisten gebruiken vragenlijsten bij het inventariseren van ervaringen en uitkomsten van zorg. Vragenlijsten zoals PREMS (Patient Reported Experience Measures) en PROMS (Patient Repor-tend Outcome Measures) geven inzicht in de kwaliteit van zorg, zowel op organisatieniveau (mesolevel) als voor externe verantwoor¬ding van geleverde zorg (macrolevel) (Van Rooijen et al., 2020). Daar¬naast kunnen cliënten via vragenlijsten ervaringen en behoeften in hun dagelijkse zorg aangeven (microlevel). Het gebruik van vragen¬lijsten ondersteunt de dialoog tussen logopedisten en hun cliënten. Een goede dialoog met cliënten bevordert het proces van gezamenlijke besluitvorming en leidt tot grotere tevredenheid met de inter¬ventie, groter herstel, verbeterde therapietrouw, meer participatie in beslissingen en grotere betrokkenheid bij behandeling (Valderas et al., 2008).

In 2016 stonden 3,8 miljoen mensen in Nederland bij de huisarts geregistreerd met een hersenaandoening. Van deze mensen hebben bijna 2 miljoen NAH; een Niet Aangeboren Hersenletsel (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu, 2017; Hersenstichting, 2017). Hersenletsel leidt vaak tot communicatiekwetsbaar­heid. Mensen die communicatiekwetsbaar zijn, hebben een verminderd vermogen om te spreken, horen, begrijpen, lezen, onthouden, of schrijven (Stans et al., 2013; Stans et al., 2017). Communicatiekwets­baarheid kan het gevolg zijn van factoren die verbonden zijn met de persoon zelf, in de vorm van beperkingen die de commu­nicatie belemmeren (zoals slechtziend­heid, slechthorendheid, spraakprobleem, afasie, verstandelijke beperking, laag­geletterdheid) of gerelateerd zijn aan de context of situatie, bijvoorbeeld het niet beheersen van de dominante taal van de omgeving (Blackstone et al., 2015, Dale­mans, 2022).

Logopedisten hebben behoefte aan communicatie vriendelijke vragenlijsten

Logopedisten, maar ook andere professi­onals

Literatuurlijst

  2. Anker, S. D., Agewall, S., Borggrefe, M., Calvert, M., Jaime Caro, J., Cowie, M. R., Ford, I., Paty, J. A., Riley, J. P., Swedberg, K., Tavazzi, L., Wiklund, I., & Kirchhof, P. (2014). The importance of patient-repor­ted outcomes: a call for their comprehensive integration in cardio­vascular clinical trials. European Heart Journal, 35(30), 2001-2009.
  3. Barab, S., & Squire, K. (2004). Design-based research: Putting a stake in the ground. The journal of the learning sciences, 13(1), 1-14.
  4. Berns, P.E.G., Jünger, N., Boxum, E., Nouwens, F., Van der Staaij, M. G., Van Wessel, S., Van Dun, W., Van Lonkhuijzen, J.G., & CBO. (2015). Logopedische richtlijn ‘Diagnostiek en behandeling van afa­sie bij volwassenen’. Woerden: Nederlandse Vereniging voor Logo­pedie en Foniatrie.
  5. Blackstone, S.W., Beukelman, D.R., & Yorkston, K.M. (Eds.). (2015). Patient-provider communication: Roles for speech-language patho­logists and other health care professionals. San Diego, CA: Plural Publishing Inc.
  6. Charters, E. (2003). The use of think-aloud methods in qualitative research an introduction to think-aloud methods. Brock Education: A Journal of Educational Research and Practice, 12(2).
  7. Cohen, M.I. & Hula, W.D. (2020). Patient reported outcomes and evidence-based practice in speech-language pathology. American Journal of Speech-Language Pathology, 29(1), 357-370. https://doi. org/10.1044/2019-AJJLP.19-00076.
  8. Dalemans, R. J., De Witte, L. P., Beurskens, A. J., Van den Heuvel, W. J., & Wade, D. T. (2010). Psychometric properties of the com­munity integration questionnaire adjusted for people with aphasia. Archives of Physical Medicine and Rehabilitation, 91(3), 395-399.
  9. Dalemans, R., Wade, D.T., Van den Heuvel, W.J., & de Witte, L.P. (2009). Facilitating the participation of people with aphasia in re­search: a description of strategies. Clinical Rehabilitation, 23(10), 948-59. doi: 10.1177/0269215509337197. Epub 2009 Jul 1. PMID: 19570814.
  10. Dalemans, R., Stans, S., Von Helden-Lenzen, S., & Beurskens, S. (2018). Zie en hoor de client: het herontwerpen van vragenlijsten voor mensen met NAH (aanvraag RAAK-publiek). Zuyd Hoge­school.
  11. Dalemans, R. (2018). Anders meten met beelden: Communicatie­vriendelijk meten. Zuyd Hogeschool.
  12. Dalemans, R. (2022). Plenaire lezing: `Communiceren doe je samen`. Symposium: In dialoog, Kentalis & HAN, online, 25 maart 2022.
  13. Elo, S., & Kyngäs, H. (2008). The qualitative content analysis process. Journal of Advanced Nursing, 62(1), 107-115.
  14. Herbert, R., Gregory, E., & Haw, C. (2019). Collaborative design of ac­cessible information with people with aphasia. Aphasiology, 33(12), 1504-1530.
  15. Hersh, D., Worrall, L., Howe, T., Sherratt, S., & Davidson, B. (2012). SMARTER goal setting in aphasia rehabilitation. Aphasiology, 26(2), 220-233.
  16. Hersenstichting (2017): Een op de vier mensen heeft een hersen­aandoening: https://www.hersenstichting.nl/nieuws/een-op-vier-heeft-hersenaandoening/
  17. Hilari, K., Klippi, A., Constantinidou, F., Horton, S., Penn, C., Raymer, A., Wallace, S., Zemva, N., & Worrall, L. (2015). An international per­spective on quality of life in aphasia: A survey of clinician views and practices from sixteen countries. Folia Phoniatrica et Logopaedica, 67(3), 119-130.
  18. Lacroix, M., Beurskens, S., & Lemmens, J. (2010). Evidence based practise in het buitenschools leren van de opleiding logopedie: Wat zijn de bevorderende en belemmerende factoren? Logopedie en Fo­niatrie, 2, 46-50.
  19. Lacroix, M., Beurskens, S., Dalemans, R., & Jungen, M. (2010). Drie digitale meetinstrumenten om de behoeften, wensen en eisen te on­derzoeken van een cliënt met een chronische aandoening. https:// www.zuyd.nl/onderzoek/lectoraten/autonomie-en-participatie
  20. Lemmens, J., Bours, G. J., Limburg, M., & Beurskens, A. J. (2013). The feasibility and test–retest reliability of the Dutch Swal-Qol adapted interview version for dysphagic patients with communicative and/ or cognitive problems. Quality of Life Research, 22(4), 891-895.
  21. Metrisquare. (z.d.). https://www.metrisquare.nl/
  22. Nordehn, G., Meredith, A., & Bye, L. (2006). A preliminary investiga­tion of barriers to achieving patient-centered communication with patients who have stroke-related communication disorders. Topics in Stroke Rehabilitation, 13(1), 68-77.
  23. Plomp, T., & Nieveen, N. (Eds.). (2009). An introduction to educati­onal design research: Proceedings of the seminar conducted at the East China Normal University, Shanghai. Enschede, The Nether­lands: SLO – Netherlands Institute for Curriculum Institute
  24. Poulson, D., Ashby, M., & Richardson, S. (1996). USERfit: A practical handbook on user-centred design for assistive technology. Brussel: ESCE-EC-EAEC.
  25. Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (2017). 1 op de 4 mensen heeft een hersenaandoening! https://www.rivm.nl/nieuws/ op-vier-nederlanders-heeft-hersenaandoening#:~:text=Chronische %20hersenaandoeningen%20die%20geleidelijk%20zijn,insomnie %20of%20slaapapneu%3A%20506.200%20mensen
  26. Sanders, T. (z.d.). Begrijpelijke taal, wat is dat? http://www.taalcanon. nl/vragen/begrijpelijke-taal-wat-is-dat/
  27. Rose, T.A., Worrall, L. E., Hickson, L.M., & Hoffmann, T.C. (2011) Ap­hasia friendly written health information: Content and design cha­racteristics. International Journal of Speech-Language Pathology, 13:4, 335-347, doi:10.3109/17549507.2011.560396
  28. Sevat, R.G., & Heesbeen, I.M.E. (2001). Handleiding BIPAC: Behoefte Inventarisatie en Probleem Analyse van Communicatieve Activitei­ten. Verpleeg- en reactiveringscentrum Birkhoven.
  29. Simpelaere, I. S., Van Nuffelen, G., De Bodt, M., Vanderwegen, J., & Hansen, T. (2017). Validation of the Dutch version of the Swallo­wing Quality-of-Life Questionnaire (DSWAL-QoL) and the adjusted DSWAL-QoL (aDSWAL-QoL) using item analysis with the Rasch mo­del: a pilot study. Health and quality of life outcomes, 15(1), 1-16.
  30. Sohlberg, M. M., Griffiths, G. G., & Fickas, S. (2014). An evaluation of reading comprehension of expository text in adults with traumatic brain injury. American journal of speech-language pathology, 23(2), 160-175.
  31. Stans, S. E., Dalemans, R., De Witte, L., & Beurskens, A. (2013). Chal­lenges in the communication between ‘communication vulnera­ble’people and their social environment: an exploratory qualitative study. Patient education and counseling, 92(3), 302-312.
  32. Stans, S. E., Dalemans, R. J., De Witte, L. P., Smeets, H. W., & Beurs­kens, A. J. (2017). The role of the physical environment in conver­sations between people who are communication vulnerable and health-care professionals: a scoping review. Disability and rehabili­tation, 39(25), 2594-2605.
  33. Swinburn, K., Best, W., Beeke, S., Cruice, M., Smith, L., Wil­lis, E. P., Ledingham, K., Sweeney, J. & McVicker, S.J. (2018). A concise patient reported outcome measure for people with ap­hasia: the aphasia impact questionnaire 21. Aphasiology, doi: 10.1080/02687038.2018.1517406
  34. Valderas, J., Kotzeva, A., Espallargues, M., Guyatt, G., Ferrans, C. E., Halyard, M. Y., Revicki, D.A., Symonds, T., Parada, A., & Alonso, J. (2008). The impact of measuring patient-reported outcomes in cli­nical practice: a systematic review of the literature. Quality of Life Research, 17(2), 179-193.
  35. Van Rooijen, M., Lenzen, S., Dalemans, R., Moser, A., Beurskens, A. (2020). Implementation of a Patient Reported Experience Measure in a Dutch disability care organisation: a qualitative study. Journal of Patient Reported Outcomes. 14; 4(1):5. doi: 10.1186/s41687-019-0169- 3. PMID: 31938941; PMCID: PMC6960272.
  36. Wielaert, S., El Hachioui, H., Van der Meulen, A.C., & Neijenhuis, C.A.M (2018). Aphasia Impact Questionnaire, Nederlandse versie (AIQ-NL). Intern rapport. Rijndam.