Samenvatting

Afasie is een functiestoornis die meestal een directe invloed heeft op iemands mogelijkheden om sociaal te participeren. Logopedisten hebben onder andere als taak deze doelgroep en hun omgeving te coachen in het omgaan met blijvende communicatieveranderingen. Het betrekken van een betekenisvol persoon uit het cliëntsysteem in de rol van cotherapeut heeft hierbij een grote meerwaarde. Deze benadering van sociale participatietraining is in de klinische realiteit (nog) niet gangbaar en werd bij twee personen met chronische afasie uitgewerkt in het kader van een thesis voor het postgraduaat neurologische taal- en spraakstoornissen (Gent, 2013). Dit artikel schetst één gevalsbespreking waarbij participatiegerichte hulpvragen geïnventariseerd en vertaald werden naar SMARTIE (IE staat hierbij voor individueel en evaluatief)-behandeldoelen. Tijdens een behandeltraject van drie maanden voerde de persoon in zijn leefomgeving participatiegerichte communicatieopdrachten uit, begeleid door zijn cotherapeut en logopedist als coach. De uitgevoerde werkwijze bleek effectief en leverde de betrokkenen meer durf en zelfvertrouwen, inzicht in mogelijkheden, begrip van bevorderende of belemmerende persoonlijke en externe factoren en praktische handvatten op. Activiteiten- en participatiegerichte barrières werden overwonnen, waardoor participanten beter leerden omgaan met hun afasie. Door deze behandelaanpak te implementeren en optimaliseren worden kansen benut om logopedisten op een concrete manier een bijdrage te laten leveren aan de sociale participatie van een persoon met afasie.


598 Weergaven
30 Downloads
Log in
Klinische ervaring leert dat personen met afasie bij aanvang van hun behandeling niets anders willen dan premorbide functies en vaardigheden zo snel mogelijk herwinnen. Hun sociale omgeving sluit zich hier vaak bij aan en gelooft dat communicatieproblemen door oefenen en tijd voorbij zullen gaan. Het is belangrijk dat logopedisten deze vaak onrealistische verwachtingen tijdig signaleren en er op inspelen. Dit kan door de persoon met afasie en zijn sociale omgeving in een aangepast tempo en individueel voor te bereiden op een leven met blijvende communicatieveranderingen en open te zijn over behandeldoelstellingen. Behandelinhoud dient naast functietraining, zeker ook gericht te zijn op aspecten van activiteiten en participatie. Door The Aphasia Institute werd als tool een originele en pictografische versie van het Living with aphasia: Framework for Outcome Measurement, afgekort als A-FROM (Kagan, Simmons-Mackie, Rowland et al., 2008), ontwikkeld.

Door samen met de persoon met afasie en een naaste een A-FROM te personaliseren, kan de logopedist de afasie en de impact ervan op iemands sociale participatie visueel weergeven. In de cirkel afasie wordt kernachtig het fatisch beeld omschreven. In de cirkel participatie wordt onder andere omschreven hoe iemands dagbesteding is en welke sociale rollen iemand vervult. Het schema geeft ook ruimte om bevorderende en belemmerende persoonlijke en externe factoren te omschrijven. Je kan als logopedist de structuur van dit schema goed gebruiken om iemand met afasie te laten inzien dat de afasie slechts 1 aspect van zijn leven is. De manier waarop iemand met zijn afasie in het leven staat, hangt ook af van persoonlijk en externe factoren. Het A-FROM kan bij de start van de behandeling een handig hulpmiddel zijn om de uitgangssituatie en therapiedoelen te bepalen. De visuele weergave houdt iemand als het ware een spiegel voor. Door het schema voor en na een behandeltraject

Literatuurlijst

  1. Afasie Vereniging Nederland en Afasiecentrum Rotterdam en omstreken (2008). DVD Regie over je leven, woorden en daden.
    Analyse voor Spontane Taal bij Afasie (ASTA), geraadpleegd op 10 augustus 2012, op: http://www.klinische-linguistiek.nl/2010-09-10_ASTA_drukversie%5B1%5D.pdf.
  2. Blomert, L., Koster Ch& Kean, Ml.L. (1995) Amsterdam Nijmegen Test voor Alledaagse Taalvaardigheid. Lisse: Swets & Zeitlinger B.V.
  3. Blackstone, S., W. & Hunt Berg, M. (2003). Social Networks: a communication inventory for individuals with complex communication needs and their communication partners. Monterey: Attainment Company.
  4. CBO (2009). Richtlijn diagnostiek, behandeling en zorg voor mensen met een beroerte Available: www.diliguide.nl/document/230/ beroerte-diagnostiek-behandeling-en-zorg-voor-patienten-meteen- beroerte.html.
  5. Community Integration Questionnaire (CIQ), aangepast en vereenvoudigd voor mensen met afasie, Dalemans, R.J.P. (2009).
  6. Dalemans, R.J.P. (2010). Stroke survivors with aphasia and their social participation. Maastricht: Universitaire Pers
  7. Dalemans, R.J.P. (2009). Denken voorbij de stoornis: een participatiegerichte benadering. Logopedie en Foniatrie, 12, 380-383.
  8. Graetz P., De Bleser A., Willmes K., (1992). Akense Afasie Test – Nederlandstalige bewerking. Lisse: Swets & Zeitlinger B.V.
  9. Kagan A., Simmons-Mackie N., Rowland, A., Huijbregts, M., Shumway, E., McEwen, S., Threats, T. & Sharp, S. (2008). Counting what counts: a framework for capturing real-life outcomes of aphasia intervention Aphasiology, 22 (3), 258-280.
  10. Leven met afasie, geraadpleegd op 10 oktober 2012, op: http://www.levenmetafasie.be. Life Satisfaction Questionnaire, Nederlandse versie
  11. aangepast en vereenvoudigd voor mensen met afasie, Dalemans, R.J.P. (2009).
  12. Logopedisten Overleg Verpleeghuizen Regio Brabant (2000) Afasie Voorlichtingsklapper Zierikzee: EDZ Multimedia.
  13. Meulen van der, I., van de Sandt-Koenderman, W.M.E, et al. (2008) Scenario Test. Houten: Bohn Stafleu van Loghum.
  14. NVAT (2012). Afasie Interventie Schema van de Nederlandse Vereniging Afasietherapeuten (NAIS). www.afasietherapie.info/NAIS.
  15. Paemeleire, F. (2011). Handboek spraakapraxie bij volwassenen Antwerpen-Apeldoorn: Garant.
  16. Paemeleire, F., DeSmet, L., Savonet, A. & Van Beneden, G. (2011). DYSAMIX, werkboek dysartrie bij volwassenen deel 1.Destelbergen: Sig vzw.
  17. Persoonlijke- en omgevingsfactorenvragenlijst, aangepast en vereenvoudigd voor mensen met afasie, Dalemans, R.J.P. (2009). Sclera, geraadpleegd op 3 september 2012, op: http://www.sclera.be.
  18. Sevat, R.G. & Heesbeen, I.M.E. (2000). Nazorg: ervaringen vanuit een praktijkgerichte behandeling. In: Peters, H.F.M., Bastiaanse, R., Borsel, J.
  19. van, Dejonckere, P.H.O., Jansonius-Schultheiss, K., Meulen, Sj. van der & Monderlaers, B.J.E. (Red.). Handboek stem- spraak- taalpathologie. Houten: Bohn Stafleu Van Loghum.
  20. Sevat, R.G. & Heesbeen, I.M.E. (2001). Handleiding BIPAC: Behoeften-Inventarisatie en Probleem-Analyse van Communicatieve activiteiten. Amersfoort: Verpleeg- en reactiveringscentrum Birkhoven.
  21. Sevat, R.G. & Heesbeen, I.M.E. (2001). Handleiding BEBA: Birkhoevense Evaluatieschaal Behandeldoelen Afasie. Amersfoort: Verpleeg- en reactiveringscentrum Birkhoven.
  22. Simmons-Mackie, N., Kagan, A., O’Neill Christie, Ch., Huijbregts, M., McEwen, S. & Willems, J. (2007). Communicative access and decision making for people with aphasia: implementing sustainable healthcare systems change. Aphasiology, 21 (1), 39-66.
  23. Sociale Netwerkanalyse (2012)., vertaald en aangepast door de Haan, V. gebaseerd op inhoud van Blackstone,S. (2003).
  24. Steyaert, J.(2012). Sociale wetenschappers over sociale netwerken, De Zorgkracht van sociale netwerken hoofdstuk 3 Eindhoven: WMO-werkplaatsen Movisie. Available: http://www.movisie.nl/smartsite. dws?id=139604.
  25. Stichting Afasie Nederland (2012). Afasie, een wegwijzer?
  26. Visch-Brink, E., van de Sandt-Koenderman, M., El Hachioui H. (2010). Screeling. Houten: Bohn Stafleu van Loghum onderdeel van Springer Media.
  27. Visser-Meily et al. (2009). De CVA-zorg en revalidatie moet veranderen; dat vraagt veel van de organisatie. Revalidata, 148, 13-16.
  28. Vrancken P.H. (2008) Zorgwijzer Partners, gids voor partners en naasten van mensen met niet-aangeboren hersenletsl (NAH). Den Haag: Hersenstichting Nederland.
  29. WHO-FIC Collaborating Centre in het Nederlands (2002). ICF© World Health Organisation 2001. Houten: Bohn Stafleu van Loghum.
  30. Yorkston et al. (2001). Evidence-based medicine and practice guidelines: application to the field of speechlanguage pathology. Journal of Medical Speech-Language Pathology, 9 (4), 243-256.