Logopedische stoornissen bij covid-19

De helft van de ernstige covid-19-patiënten heeft klachten op logopedisch gebied
5 februari 2021
Hanneke Kalf, Irma Adbegovic, Jeanine Brink
One Stock Photo_shutterstock_548871208
Volume 93, Issue 1

Samenvatting

Na de lockdown in maart 2020 startte de afdeling logopedie van het Radboudumc in samenwerking met de NVLF een landelijk onderzoek om zicht te krijgen op de omvang en het beloop van logopedische stoornissen veroorzaakt of beïnvloed door covid-19. In totaal hebben 98 ziekenhuizen, verpleeghuizen, revalidatiecentra en eerstelijns praktijken gedurende één tot acht weken bijgedragen aan het onderzoek. Wekelijks vulden zij de covid-19-monitor in: hoeveel covid-19-patiënten er in de instelling waren, hoeveel daarvan naar de logopedist werden verwezen en hoeveel patiënten per ernstscore op een gevalideerde 6-puntsschaal scoorden op de voedingsintake, slikstoornissen, stemstoornissen en instrueerbaarheid. De resultaten tonen dat de hoogste verwijspercentages werden gerapporteerd in de ziekenhuizen (32-53%) en revalidatiecentra (33-60%). In de ziekenhuizen was bij die patiënten de frequentie van logopedische stoornissen het hoogst (ruim 90% slikstoornissen en stemstoornissen). Verminderde instrueerbaarheid en leerbaarheid van patiënten werd in alle instellingen gerapporteerd, zelfs nog af en toe in de eerste lijn. Stemstoornissen kwamen voor in alle zorgsoorten, in het bijzonder in de eerstelijnspraktijken en minder in de verpleeghuizen. Ernstige covid-19 waarvoor opname nodig is veroorzaakt dus aanzienlijke logopedische stoornissen, die herstellen in de tijd. Of logopedische herstelzorg meerwaarde heeft voor post-covid-patiënten die niet vlot herstellen moet de komende jaren duidelijk worden in een meerjarige multidisciplinaire ZonMw-studie.

204 Weergaven
65 Downloads
  • Samenvatting
  • Methode
    • Dataverzameling
    • Deelnemers
    • Datamanagement
    • Data-analyse
  • Resultaten
    • Deelnemers
    • Logopedische verwijspercentages
    • Omvang logopedische stoornissen
    • Prevalentieprofielen van logopedische stoornissen
    • Mogelijke verklaringen van de logopedische stoornissen
  • Discussie
  • Hoe verder?
  • Dankwoord
  • Literatuurlijst
  • Over de auteur
Log in
Eind 2019 manifesteerde het virus SARS-CoV-2 zich in China. In een paar maanden tijd veroorzaakte dit nieuwe zeer besmettelijke coronavirus een pandemie van de ziekte covid-19. Mensen die covid-19 opliepen werden zo ernstig ziek dat de ziekenhuizen volstroomden en ingrijpende maatregelen nodig bleken om ongecontroleerde verspreiding van het virus zoveel mogelijk af te remmen. Sinds de intelligente lockdown die op 15 maart 2020 in Nederland werd ingesteld, leven we in een coronacrisis met ingrijpende persoonlijke en maatschappelijke gevolgen voor de gezondheidszorg en de economie.

Voor logopedisten werd opeens duidelijk dat diverse logopedische handelingen een hoog risico vormen door het mogelijk verspreiden van het virus via aerosolen. Echter, de persoonlijke beschermingsmiddelen waren in het begin van de crisis slechts beperkt beschikbaar (de Bekker, 2020). Om logopedisten in instellingen goed te kunnen adviseren, publiceerde de NVLF op 30 maart de eerste factsheet (NVLF, 2020) over hoog-risico-handelingen bij covid-19 en hoe daar rekening mee te houden; een eerste update volgde op 4 april. De onbekendheid met covid-19 en de gevolgen voor de klinische praktijk waren op dat moment zo groot dat de adviezen tweemaal zijn gepresenteerd: op 15 april tijdens een internationaal webinar van de European Society for Swallowing Disorders (ESSD) en twee dagen later tijdens een webinar georganiseerd door de NVLF, zie figuur 1 voor het tijdsbeloop.

De logopedische gevolgen van covid- 19 konden op dat moment al enigszins beschreven worden, maar het beloop ervan was ook internationaal nog onbekend. Covid-19 is een longziekte die varieert van milde luchtwegklachten tot

Literatuurlijst

  1. Brugliera, L. et al., (2020). Nutritional management of COVID-19 patients in a rehabilitation unit. European Journal of Clinical Nutrician, 74(6), 860-863.
  2. Brugliera, L. et al., (2020). Rehabilitation of COVID-19 patients. Journal of Rehabilitation Medicine, 52(4), jrm 00046.
  3. Cipriani, G., Danti, S., Nuti, A., Carlesi, C., Lucetti, C., & Di Fiorino, M. (2020). A complication of coronavirus disease 2019: delirium. Acta Neurologica Belgica, 120(4), 927-932.
  4. Daatselaar, M. van, Adbegovic, I., Kalf, J.G. (2020). Construct validity an interrater reliability of an ICU scale for SLT's. Gepresenteerd op het 10e congres van de European Society for Swallowing Disorders op 8 oktober 2020.
  5. de Bekker, P. (2020). Noodkreet van verpleeghuizen: 'Elke keer spannend of we genoeg beschermingsmateriaal krijgen'. Omroep Brabant. Verkregen op 16 november 2020 van https://www.omroepbrabant.nl/nieuws/3186364/noodkreet-van-verpleeghuizen-elke-keer-spannend-of-we-genoeg-beschermingsmateriaalkrijgen.
  6. Familiy and Patient Centered Intensive Care. (2020). Corona. Verkregen op 10 september 2020 van https://fcic.nl/corona.
  7. Frajkova, Z., Tedla, M., Tedlova, E., Suchankova, M., & Geneid, A. (2020). Postintubation Dysphagia During COVID-19 Outbreak- Contemporary Review. Dysphagia, 35(4), 549-557.
  8. Helms, J. et al., (2020). Delirium and encephalopathy in severe COVID-19: a cohort analysis of ICU patients. Critical Care, 24(1), 491.
  9. Kalf, J. G., Adbegovic, I., & Brink, J. (2020a). Prevalence of covid- 19-related dysphagia across health care institutions: a nation-wide study. Poster gepresenteerd op het 10e congres van de European Society for Swallowing Disorders op 22 september 2020.
  10. Kalf, J. G., Adbegovic, I., & Brink, J. (2020b). Severity profiles of dysphagia after covid-19 from acute to post-acute phase. Poster gepresenteerd op het 10e congres van de European Society for Swallowing Disorders op 22 september 2020.
  11. Mohan, R., & Mohapatra, B. (2020). Shedding Light on Dysphagia Associated With COVID-19: The What and Why. OTO Open, 4(2), 1-2.
  12. NVLF (2020). Fact sheet Covid-19. Versie 1.3. Verkregen op 4 april 2020 van https://www.nvlf.nl/nieuws/update-factsheet-logopedisch-handelen-bij-covid-19-beschikbaar.
  13. Paterson, R. W., et al. (2020). The emerging spectrum of COVID-19 neurology: clinical, radiological and laboratory findings. Brain. 2020: 143; 3104–3120.
  14. Verenso (2020). Covid-19 coronavirus. Verkregen op 19 april 2020 van https://www.verenso.nl/themas-en-projecten/infectieziekten/covid-19-coronavirus.
  15. VRA (2020). Herstel na Covid-19. Verkregen op 19 april 2020 van https://revalidatiegeneeskunde.nl/coronavirus-en-revalidatiesector# Herstel na COVID-19.
  16. Wenting, A. M. G., Gruters, A., Os Y.G.H.W. van, Verstraeten. S., Valentijn, A.M. (2020). COVID-19 Pandemie: Post Intensive Care Syndroom (PICS) en Scoping Review over de Breineffecten. Verkregen op 10 september 2020 van https://www.lvmp.nl/wp-content/uploads/2020/05/Artikel-COVID-19-PICS-en-Breineffecten.pdf
  17. World Health Organisation. (2020). Clinical management of COVID- 19. Verkregen op 10 september 2020 van https://www.who.int/publications/i/item/clinical-management-of-covid-19.