Diagnostiek in de acute fase van een beroerte

Een eerste normering van de Afasie Bedside Check (ABC)
10 april 2020
Esmee Lamers, Marina Ruiter, Hanane El Hachioui, Evy Visch-Brink
Alles_pages-to-jpg-0044_Tijdschrift Cover 2020
Volume 92, Issue 2

Samenvatting

Voor het diagnosticeren van de aard en ernst van een afasie in de acute fase (binnen twee weken na ontstaan van het hersenletsel) is een kort en eenvoudig af te nemen screeningsinstrument essentieel. In Nederland bestaat hiervoor de ScreeLing (Visch-Brink, Sandt- Koenderman, & El Hachioui, 2010). Deze test duurt twintig tot dertig minuten en wordt afgenomen door logopedisten en linguïsten. Zij komen op verwijzing van de neuroloog aan het bed van de patiënt. In de praktijk wordt hierdoor de diagnose afasie weleens gemist, waardoor patiënten te laat logopedie krijgen. De Afasie Bedside Check (ABC) is specifiek ontwikkeld voor neurologen, neurochirurgen en revalidatieartsen om bij patiënten met hersenletsel in de acute fase een indicatie te krijgen van een mogelijke afasie. De afname neemt slechts vijf tot zeven minuten in beslag. Het instrument bestaat uit veertien items gericht op taalbegrip en taalproductie. Voor het bepalen van de optimale cut-off score van de ABC zijn de testresultaten van patiënten met een afasie ten gevolge van een beroerte (n=30) vergeleken met die van gezonde deelnemers (n=64). In dit pilotonderzoek is de optimale cut-off score van de ABC gesteld op 13 met een sensitiviteit van 96.7% en een specificiteit van 90.6%. Hoewel het onderzoek moet worden herhaald in een grotere steekproef, suggereren de gevonden resultaten dat de ABC een geschikt screeningsinstrument is om afasie op te sporen.

Kernwoorden:

1861 Weergaven
64 Downloads
  • Samenvatting
  • Ontwikkeling van de Afasie Bedside Check
  • De Afasie Bedside Check
  • Methode
    • Deelnemers
    • Procedure
    • Statistische analyse
    • Resultaten
  • Discussie
  • Conclusie
  • Aanbevelingen
  • Literatuurlijst
  • Over de auteur
Log in
Afasie – een verworven taalstoornis ten gevolge van hersenletsel – heeft een grote invloed op de alledaagse communicatie en kwaliteit van leven. Het is dan ook van belang dat een afasie bij mensen met hersenletsel snel wordt herkend, zodat adequate verwijzing plaatsvindt en behandeling zo snel mogelijk kan starten. Er zijn meerdere instrumenten die in de acute fase afgenomen kunnen worden om een afasie vast te stellen, zoals de ScreeLing (Visch-Brink, Sandt- Koenderman, & El Hachioui, 2010) en de Token Test (De Renzi & Vignolo, 1962). De ScreeLing geeft een eerste indicatie voor de differentiaaldiagnose wel/geen afasie en in hoeverre de linguïstische niveaus semantiek, fonologie en syntaxis zijn aangedaan (El Hachioui, Sandt-Koenderman, Dippel, Koudstaal, & Visch-Brink, 2012). Tevens is de test uitermate geschikt om het herstelpatroon van de afasie vast te leggen (El Hachioui, Lingsma, Sandt-Koenderman, Dippel, Koudstaal, & Visch-Brink, 2013). De Token Test is een internationaal gerenommeerde test voor het vaststellen van een afasie en het bepalen van de ernst, waardoor de test vaak als gouden standaard wordt gebruikt. De test onderscheidt immers met hoge betrouwbaarheid afatische patiënten met hersenletsel van niet-afatische patiënten met hersenletsel. Deze instrumenten kunnen echter alleen – met een goede interpretatie – worden afgenomen door logopedisten, klinisch linguïsten of neuropsychologen. Daarnaast neemt de afname van deze testen te veel tijd in beslag (ScreeLing 20-30 minuten; Token Test 15 minuten) om een plaats te krijgen in het eerste onderzoek naar cognitieve en motorische functies van patiënten met een beroerte.

Hoewel er meerdere instrumenten voor logopedisten en klinisch linguïsten beschikbaar zijn, bepaalt de neuroloog in de dagelijkse praktijk op basis van klinische observatie en enkele niet-gestan- daardiseerde opdrachten of iemand moet worden doorverwezen naar een logopedist. Door het ontbreken van een gestandaardiseerd instrument is hierbij de kans aanwezig dat een stoornis wordt gemist. Het is daarom cruciaal dat er een kort en eenvoudig screeningsinstrument beschikbaar is dat kan worden afgenomen door een medisch specialist (neuroloog, neurochirurg of revalidatiearts). Met dit doel is de Afasie Bedside Check (ABC; Visch-Brink & El Hachioui, 2013) ontwikkeld. De test heeft een korte afnameduur (vijf tot zeven minuten) en is specifiek bedoeld voor de eerste oriëntatie van de medisch en eventueel paramedisch specialist betreffende de aanwezigheid van een taal- en/of spraakstoornis bij patiënten met verworven hersenletsel.

Ontwikkeling van de Afasie Bedside Check

Bij de ontwikkeling van de ABC zijn neurologen en logopedisten, allen werkzaam in een ziekenhuissetting, geïnterviewd over

Literatuurlijst

  1. De Renzi, E., & Faglioni, P. (1978). Normative data and screening power of a shortened version of the Token Test. Cortex, 14, 41-49.
  2. De Renzi, E., & Vignolo, L. A. (1962). The Token Test: A sensitive test to detect receptive disturbance in aphasics. Brain, 85(4), 665- 678. doi:10.1093/brain/85.4.665
  3. El Hachioui, H., Lingsma, H. F., Sandt-Koenderman, M. E. van de, Dippel, D. W., Koudstaal, P. J., & Visch-Brink, E. G. (2013). Recovery of aphasia after stroke: a 1-year follow-up. Journal of Neurology, 260(1), 166-171. doi:10.1007/s00415-012-6607-2
  4. El Hachioui, H., Sandt-Koenderman, M. W., Dippel, D. W., Koudstaal, P. J., & Visch-Brink, E. G. (2012) The Screeling: Occurrence of linguistic deficits in acute aphasia post-stroke. Journal of Rehabilitation Medicine, 44(5), 429-435.
  5. Evers, A., Lucassen, W., Meijer, R., & Sijtsma, K. (2010). COTAN beoordelingssysteem voor de kwaliteit van tests. Gedownload op 7 februari 2017, van http://dare.uva.nl/document/2/79346
  6. Goodglass, H., & Kaplan, E. (1972). The Assessment of Aphasia and Related Disorders. Philadelphia: Lea and Febiger.
  7. Raven-Takken, E., Dusseldorp, M., Fransen, L., Veldkamp, M., & Ewijk, L. van. (2018). Toon mij de rode cirkel, en ik vertel je de diagnose – de Token Test revisited. Nederlands Tijdschrift Voor Logopedie, 90(3). Geraadpleegd op 9 maart 2019, via https://www.onderzoek.hu.nl/~/media/LLL/Docs/Overige/Raven%202018%20Logopedie%20TT.pdf?la=nl
  8. Visch-Brink, E. G., & El Hachioui, H. (2013). Afasie Bedside Check: Handleiding. Rotterdam: Erasmus MC.
  9. Visch-Brink, E. G., Sandt-Koenderman, M. van de, & El Hachioui, H. (2010). ScreeLing. Houten: Bohn Stafleu van Loghum.