De palatale hefferprothese bij PLS

Een casusbeschrijving
14 september 2018
Linda Taal-de Groot, Joël Kortes, Stephanie Philippen, Evelijn Raven-Takken, Anita Beelen
Alles_pages-to-jpg-0014_Tijdschrift Cover 2018
Volume 90, Issue 6

Samenvatting

In deze casusbeschrijving wordt een patiënte beschreven met PLS. Nasaliteit beïnvloedde haar verstaanbaarheid meer dan andere symptomen van dysartrie. De patiënte kreeg een palatale hefferprothese aangemeten, waarna haar verstaanbaarheid verbeterde. Op het NSVO en NSVO-Z is 82% van de uitingen zonder prothese verstaanbaar (tabel 1). Met gebruik van de prothese is de spraakverstaanbaarheid op woordniveau (NSVO) verbeterd tot 86% en op zinsniveau (NSVO-z) tot 92%. Patiënte en haar omgeving ervaren een betere verstaanbaarheid en de patiënte geeft aan met de prothese in minder energie kwijt te zijn aan het verstaanbaar spreken. Patiënte rapporteert wel meer moeite te hebben met slikken tijdens het dragen van de prothese.

Kernwoorden:

875 Weergaven
23 Downloads
  • Samenvatting
  • Palatale hefferprothese
  • Casusbeschrijving
  • Invloed op het spreken
  • Discussie
  • Literatuurlijst
  • Over de auteur
Log in
Ongeveer 30% van de patiënten met een motorneuronziekte zoals amyotrofische lateraal sclerose (ALS) en primaire lateraal sclerose (PLS) heeft bij aanvang van de ziekte een dysartrie (Barber, 2015). Dysartrie is een motorische spraakstoornis als gevolg van problemen in neuromusculaire aansturing (Palmer & Enderby, 2007). Dysartrie heeft in veel gevallen grote invloed op de kwaliteit van leven van de patiënt, aangezien de mate van verstaanbaarheid bepaalt of iemand wel of niet in staat is sprekend te communiceren met zijn naasten. PLS heeft een langzamer beloop dan ALS. Mensen kunnen tientallen jaren leven met deze ziekte, tenzij de ziekte zich later ontwikkelt tot ALS (ALS centrum, 2015; Barber, 2015).

Bij de productie van spraak zijn verschillende factoren betrokken: ademhaling, fonatie, resonans, articulatie en prosodie (Esposito, Mitsumoto & Shanks, 2000). Elk van deze factoren kan verstoord raken, wat leidt tot een diversiteit aan symptomen. Welke symptomen optreden is afhankelijk van de onderliggende pathologie. Het afsterven van lagere motorneuronen resulteert in een zwakke tong, tongfasciculaties, onnauwkeurige articulatie van consonanten en vocalen, een zwakke stem, slechte stemkwaliteit en zwakke of afwezige heffing van het velum resulterend in hypernasaliteit. Als hogere motorneuronen afsterven kan er tevens sprake zijn van een moeilijke sturing van de tong, slepende trage spraak en geknepen stemgeving (Barber, 2015; Esposito et al., 2000; Offeringa, ten Broek-Pastoor, Oudenaarden & Van der Schaaf, 2012). Bij motorneuronziekten zal naarmate de ziekte zich ontwikkelt, de verstaanbaarheid afnemen en in een latere fase zal de patiënt niet meer verstaanbaar kunnen spreken (anartrie).

Tijdens het spreken moet de neusholte worden afgesloten voor de productie van orale klanken en geopend voor nasale klanken (/m/, /n/, /ng/). Dit wordt gerealiseerd

Literatuurlijst

  1. Ahmad, M., Dhanasekar, B., Aparna, I.N., & Naim, H. (2013). An innovative technique to restore velopharyngeal incompentency for a patient with a cleft lip and palate. British Medical Journal, July 2, Bcr2013200174
    ALS centrum Nederland, http://www.als-centrum.nl/themas/pls/, geraadpleegd op 01-03-2015.
  2. Barber, C. (2015). Management of bulbar symptoms in motor neurone disease: a community speech and language therapist perspective. British Journal of Neuroscience and Nursing, 11, 41-46
  3. Bodt de, M., Guns, C. & Nuffelen van, G. (2006). Nederlandstalig Spraakverstaanbaarheidsonderzoek. Vlaamse Vereniging voor Logopedisten, Herentals
  4. Ertekin, C., Aydo du, I. & Yüceyar, N. (1996). Piecemeal deglutition and dysphagia limit in normal subjects and in patients with swallowing disorders. Journal of Neurology Neurosurgery and Psychiatry, 61, 491-496
  5. Esposito, S.J., Mitsumoto, H. & Shanks, M. (2000). Use of palatal lift and palatal augmentation prostheses to improve dysarthria in patients with amyotrophic lateral sclerosis: a case series.Journal of Prostetic Dentology, 83, 90-8
  6. Hillel, A.D., Miller, R.M., Yorkston, K.M., McDonald, E., Norris, F.H. & Konikow, N. (1989). Amyotrophic lateral sclerosis severity scale: An ordinal staging system. Neuroepidemiology, 8, 142-150
  7. Martens, H., Nuffelen van, G., Bodt de, M., (2011). Nederlandstalig Spraakverstaanbaarheidsonderzoek Zinsniveau, Vlaamse Vereniging voor Logopedisten, Belsele.
  8. Offeringa, S., ten Broek-Pastoor J., Oudenaarden J. & van der Schaaf M. (2014). Multidisciplinaire Richtlijn ALS: Praktijkrichtlijn Logopedie bij ALS. http://www.als-centrum.nl/wp-content/uploads/2014/04/Logopedie_richttlijn_ALS1.pdf, geraadpleegd op 01-04-2015
  9. Palmer, R. & Enderby, P. (2007). Methods of speech therapy treatment for stable dysarthria: A review. Advances in Speech– Language Pathology, 9, 140-153
  10. Shifman, A., Finkelstein, Y., Nachmani, A. & Ophir, D. (2000). Speech-aid prostheses for neurogenic velopharyngeal incompetence. The Journal of prosthetic dentistry, 83, 99-106
  11. Vogel, M. & Sauermann, H. (2005). Gaumensegelprothetik, http://www.palatoflex.com/download/Gaumensegelprothetik.pdf, geraadpleegd op 01-03-2015