Als een praktijk contractvrij gaat werken kan deze zelf het tarief vaststellen.
Hoe een patiënt is verzekerd, is aan de patiënt zelf. Een restitutiepolis kent doorgaans een hogere premie, maar de patiënt krijgt meer vergoed als hij of zij naar een ongecontracteerde zorgverlener gaat dan een patiënt met een naturapolis. Dat is juist het kenmerk van de polis.
Uit de Regeling Paramedische Zorg van de NZa volgt dat voor een prestatie meerdere tarieven mogen worden gehanteerd (zie artikel 6 lid 5 en 7). Wel moet het verschil worden gemotiveerd als meerdere tarieven worden gehanteerd. In deze regeling schrijft de NZa niet voor op basis van welke argumenten de tariefdifferentiatie gemotiveerd moet worden. De NZa noemt het echter niet wenselijk dat tariefdifferentiatie wordt toegepast enkel op basis van een verschil in polissoort (natura of restitutie) van de patiënt. Dat staat immers helemaal los van de daadwerkelijk zorg die de hulpverlener verleent en de verzekerde ontvangt, anders dan bijvoorbeeld een verschil in behandeling die onder dezelfde prestatie wordt geleverd.